Dịch tặng Gió Lớn, Cuồng phong, những ngọn gió gây bão ngày mai
* *
Ôi hỡi, Gió Tây cuồng nộ, hơi thở mùa Thu
Người không thấy mặt, cuốn lôi lá chết
Mộ địa hoang tàn, về chốn thênh thang
Vàng, đen, sầu úa, đỏ thẫm cuống cuồng
Hỗn độn héo, bệnh : Ôi Tây phong,
Vững cương mau, đưa chúng về đêm đông đen tối
Kìa hạt mầm tung gió, nằm trong giá lạnh
Như xác, huyệt mộ thảm sầu, chờ đợi gió lên
Ngày Xuân ấm áp, thổi sang đất tốt
…
Hỡi Cuồng Phong Thần, tám hướng vần xoay
Kẻ Hủy Diệt và Bào Tồn , hãy nghe (tôi) gọi *
II
…
Thần mưa, sấm sét, ( đệ tử ngàn tên)
Mặt xanh tầng không, phóng theo biến hóa
Tợ tóc sáng lóa thần tiên kiều diễm Maenad
Cuốn trong thiên thanh, từ cuối trời xa
Đến tận thiên đình
Những lọn khổng lồ **
IV
Nếu tôi, lá chết, vương bên Thần Gió
Nếu tôi mây hoang, bay lướt cùng Người
Hoặc sóng thở gấp kề cận quyền năng, chia
Nhịp tim bỏng rẫy, yếu kém tự do
Này hỡi, Thênh thang vô lượng !
Hoa niên tuổi nhỏ, nếu được cùng Ngài
Viễn du khắp trời, rồi vượt qua Người
Chỉ là mộng ảnh; chưa hề gắng đạt trong nguyện
Có ngày : toại ước cùng Người cao bay
Dẫu trong nguyện cầu tha thiết hoài mong
Ôi, hãy nâng tôi, sóng nhỏ, lá con, mây bé
Đã ngã bên đời nhọn hoắt chông gai, chảy máu !
Thời gian đá tảng đã xích xiềng, đè cúi
Kẻ vô cương, hoang dại, tự tung, tự tác tợ Người.
V
Hãy biến tôi ra đàn lyre thánh thót của Người
Như rừng hoang sơ lá rụng về cội.
Nhạc Người loạn tạp
Bỗng hóa suối âm dịu êm buồn lắng
Ngọt ngào hương hoa. Hãy biến tôi ngay
như Người mạnh mẽ. hoạt linh, sinh động
Xin chóng phục sinh nghĩ tưởng tôi
Từ lâu chết khô, tựa lá dầu dãi, trong giải thiên hà
Như câu thần chú gởi trong thơ này
Bủa rộng bốn phương, từ lò không tắt
Tro bụi, than lửa. Cầu xin lời tôi trong cõi nhân gian
Môi khô cất lời gởi Trần gian đó mộng mị ngủ vùi
Tiếng kèn tiên tri. Ôi hỡi Gió Lớn
Khi Đông đến rồi, Xuân có bao xa ?
Notes:
1.Đây là bài thơ, thi sĩ Anh Percy Shelley, trong trào lưu Lãng Mạn (Romanticism), đầu thế kỷ 19, làm sau khi biết vụ thảm sát Peterloo ở Anh quốc năm 1819. Tình hình nước Anh lúc bấy giờ đang xuống dốc, nhất là kinh tế; quyền được đầu phiếu bị giới hạn. Cộng vào đó là cơ tâm người ủ men cách mạng, đổi thay lên men dữ dội, và những sự kiện chính trị sau Cách mạng Pháp dồn tới Anh, nên P. Shelley cũng muốn có sự thay đổi tại Anh, và là một trong những người tiên phong. Ông, trong một tỉ lệ nhỏ, muốn được như Gió Tây cực mạnh quét thổi hết cái xấu, cái tàn phai, héo úa, v.v., để mang lại sức sống mới cho xã hội.
2.* Làm nhớ thần Shiva trong Ấn độ giáo ( Brahmanism/ Hinduism)
3.** Trong tưởng tượng của Shelley, Thần Cuồng Phong này có sự giúp sức của nhiềuthiên thần, họ như kết lại những lọn tóc sáng lóa như tóc thần nữ Maenad, biểu tượng của Cao hứng, Say sưa, Mê cuồng, đệ tử của Dionysus ( thần của Rượu vang, Nông nghiệp, say sưa và phóng khoáng) trong thần thoại Hy Lạp. Dĩ nhiên là phải khổng lồ, như thi bản chỉ dấu, dù trong câu thơ không có chữ ấy. Thi sĩ trường phái Lãng Mạn, thường đi đến những chỗ có cảnh sắc thiên nhiên tráng lệ, hùng vĩ, và tưởng đến chúng khi làm thơ.
4. Bài thơ quả tình đã được sáng tác sau khi Shelley chứng kiến một cơn giông bão cuồng nộ tại một khu rừng cạnh sông Arno, Florence, Ý
5. Chỉ dịch một số đoạn. Cố gắng theo nhịp, âm điệu của câu (vần) ( stanza), nhưng vẫn tùy nghi.
-----
Ode to the West Wind
Percy Bysshe Shelley
I
O wild West Wind, thou breath of Autumn’s being,
Thou, from whose unseen presence the leaves dead
Are driven, like ghosts from an enchanter fleeing,
Ôi hỡi, Gió Tây cuồng nộ, hơi thở mùa Thu
Người không thấy mặt, cuốn lôi lá chết
mộ địa hoang tàn, về chốn thênh thang
Yellow, and black, and pale, and hectic red,
Pestilence-stricken multitudes: O thou,
Who chariotest to their dark wintry bed
Vàng, đen, sầu úa, đỏ thẫm cuống cuồng
Hỗn độn héo, bệnh : Ôi Tây phong,Vững cương mau, đưa chúng về đêm đông đen tối
The wingèd seeds, where they lie cold and low,
Each like a corpse within its grave, until
Thine azure sister of the Spring shall blow.
Kìa hạt mầm tung gió, nằm trong giá lạnh
Như xác huyệt mộ thảm sầu, chờ đợi gió lên
Ngay Xuân ấm áp, thổi sang đất tốt
Her clarion o’er the dreaming earth, and fill
(Driving sweet buds like flocks to feed in air)
With living hues and odours plain and hill:
Wild Spirit, which art moving everywhere;
Destroyer and Preserver; hear, O hear!Hỡi Cuồng Phong Thần, tám hướng vần xoay
Kẻ Hủy Diệt và Bảo Tồn *, hãy nghe (tôi) gọi
II
Thou on whose stream, ‘mid the steep sky’s commotion,
Loose clouds like Earth’s decaying leaves are shed,
Shook from the tangled boughs of Heaven and Ocean,
Angels of rain and lightning: there are spread
On the blue surface of thine airy surge,
Like the bright hair uplifted from the head
Thần mưa, sấm sét, ( đệ tử ngàn tên)
Mặt xanh tầng không, phóng theo biến hóa
Tợ tóc sáng lóa thần tiên kiều diễm Maenad
Of some fierce Maenad, even from the dim verge
Of the horizon to the zenith’s height,
The locks of the approaching storm. Thou dirge
Cuốn trong thiên thanh, từ cuối trời xa
Đến tận thiên đình
Những lọn khổng lồ **
Of the dying year, to which this closing night
Will be the dome of a vast sepulchre
Vaulted with all thy congregated might
Of vapours, from whose solid atmosphere
Black rain, and fire, and hail will burst: O hear!
III
Thou who didst waken from his summer dreams
The blue Mediterranean, where he lay,
Lulled by the coil of his crystalline streams,
Beside a pumice isle in Baiae’s bay,
And saw in sleep old palaces and towers
Quivering within the wave’s intenser day,
All overgrown with azure moss and flowers
So sweet, the sense faints picturing them! Thou
For whose path the Atlantic’s level powers
Cleave themselves into chasms, while far below
The sea-blooms and the oozy woods which wear
The sapless foliage of the ocean, know
Thy voice, and suddenly grow grey with fear,
And tremble and despoil themselves: O hear!
IV
If I were a dead leaf thou mightest bear;
If I were a swift cloud to fly with thee;
A wave to pant beneath thy power, and share
Nếu tôi, lá chết, vương bên Thần Gió
Nếu tôi mây hoang, bay lướt cùng Người
Hoặc sóng thở gấp kề cận quyền năng, chia
The impulse of thy strength, only less free
Than thou, O Uncontrollable! If even
I were as in my boyhood, and could be
Nhịp tim bỏng rẫy, yếu kém tự do
Này hỡi, Thênh thang vô lượng !
Hoa niên tuổi nhỏ, nếu được cùng Ngài
The comrade of thy wanderings over Heaven,
As then, when to outstrip thy skiey speed
Scarce seemed a vision; I would ne’er have striven
Viễn du khắp các tầng trời, rồi vượt qua Người
Chỉ là mộng ảnh; chưa hề gắng đạt trong nguyện
Có ngày : toại ước cùng Người cao bay
As thus with thee in prayer in my sore need.
Oh! lift me as a wave, a leaf, a cloud!
I fall upon the thorns of life! I bleed!
Dẫu trong nguyện cầu tha thiết hoài mong
Ôi, hãy nâng tôi, sóng nhỏ, lá con, mây bé
Đã ngã bên đời nhọn hoắt chông gai, chảy máu !
A heavy weight of hours has chained and bowed
One too like thee: tameless, and swift, and proud.
Thời gian đá tảng đã xích xiềng, đè cúi
kẻ vô cương, hoang dại, tự tung, tự tác tợ Người.
V
Make me thy lyre, even as the forest is:
What if my leaves are falling like its own!
The tumult of thy mighty harmonies
Hãy biến tôi ra đàn lyre thánh thót của Người
Như rừng hoang sơ lá rụng về cội.
Nhạc Người loạn tạp
Will take from both a deep, autumnal tone,
Sweet though in sadness. Be thou, Spirit fierce,
My spirit! Be thou me, impetuous one!
Bỗng hóa suối âm dịu êm buồn lắng
Ngọt ngào hương hoa. Hãy biến tôi ngay
Như Người mạnh mẽ. Hoạt linh, sinh động
Drive my dead thoughts over the universe
Like withered leaves to quicken a new birth!
And, by the incantation of this verse,
Xin chóng phục sinh nghĩ tưởng tôi
Từ lâu chết khô, tựa lá dầu dãi, trong giải thiên hà
Như thần chú gởi trong câu thơ này
Scatter, as from an unextinguished hearth
Ashes and sparks, my words among mankind!
Be through my lips to unawakened Earth
Bủa rộng bốn phương, từ lò không tắt
Tro bụi, than lửa. Cầu xin lời tôi trong cõi nhân gian
Môi khô cất lời gởi Trần gian đó mộng mị ngủ vùi
The trumpet of a prophecy! O Wind,
If Winter comes, can Spring be far behind?Tiếng kèn tiên tri. Ôi hỡi Gió Lớn
Khi Đông đến rồi, Xuân có bao xa ?
*
No comments:
Post a Comment